Mossentocht in het park Schildehof in Schilde

Natuurpunt organiseerde een mossentocht in het park Schildehof. In dit historisch kasteeldomein bleven we stilstaan bij de mossen (ongeveer 20 soorten) en enkele bomen, planten en vogels die we tegenkwamen.

Schijfjesmos

Fijn laddermos

Helmroestmos

Dwergwratjesmos (zeldzaam)

Gesnaveld klauwtjesmos

Boomvorkje

in het midden: Gewoon aloëmos

Mossen leren determineren

Basisgids Mossen, Klaas Van Dort, Bas Van Gennip en Deirdre de Bruyn, uitgeverij: KNNV Uitgeverij, 2023.

Determinatie van mossen in het Mechels Broek

Na de theoretische uiteenzetting van twee dagen geleden was het nu tijd om eens 'in het veld' te gaan kijken naar de mossen. Met behulp van de determinatiesleutel, opgesteld door onze gids/lesgever Hans Vermeulen van Natuurpunt Natuuracademie, en onze loep gingen we samen met Hans op pad.

We determineerden samen de volgende mossen:

Bossig graffeltandmos

Gesnaveld klauwtjesmos

Gesnaveld klauwtjesmos + Eikenmos (=korstmos)

Gesteelde haarmuts

Gesteelde haarmuts (rechts) + muisjesmos (links)

Gesteelde haarmuts (boven) + muisjesmos (onder) 

(op een brievenbus)

Gewoon dikkopmos

Gewoon smaragdsteeltje

Groot duinsterretje

Halvemaantjesmos

Muursnavelmos

Parapluutjesmos

Parapluutjesmos detail: 2 mannelijke parapluutjes

Purpersteeltje

Zilvermos

Bekermos (=mooi korstmos)

Cursus mossen bij Natuurpunt

Om toch een beetje kennis op te doen over de mossen en hoe deze te determineren ben ik een cursus mossen bij Natuurpunt gaan volgen op donderdagavond 29-02-2024.

De begeleidende cursustekst was deze:

Mossen worden gezien als de meest primitieve landplanten omdat ze geen wortel- en vaatstelsel hebben. Hun voortplanting blijkt dan weer helemaal niet zo voor de hand liggend. Wat heet primitief? Vermits mossen een groot deel van de aardkluit bedekken - ook jouw gazon? - kan je bezwaarlijk spreken over een uitstervende plantengroep. Ja, je leest goed, in de Benelux alleen al zijn er een 800-tal soorten mossen. Alleen specialisten zijn er mee bezig. Voorkennis is bij de meeste plantenliefhebbers onbestaande. Hoeft ook niet. Weet je wat een stengel en een blad is? Dan is deze cursus iets voor jou!

(Bron: www.natuurpunt.be)

We volgden met vijftien mensen de uiteenzetting van Hans Vermeulen van de Natuurpunt Natuuracedemie in het bezoekerscentrum Mechels Rivierengebied.

Bij deze cursus zijn twee excursies (twee zaterdagvoormiddagen) inbegrepen om de mossen in hun natuurlijk habitat te gaan bestuderen/determineren: in het Mechels Broek (voor het verslag klik hier) en het fort van Walem.

Naast mosweetjes werden we door Hans meegenomen in de wonderlijke wereld van de mossen. Hun uitzicht, kenmerken, groeiplaatsen, indeling,... kwamen aan bod. Hans ontwikkelde zelf een determinatiesleutel waar we tijdens de excursies gebruik van kunnen maken.

We leerden dat de groeiplaats een belangrijk determinatiekenmerk is. Mossen hebben steeds bepaalde voorkeuren in de plaats waar ze willen groeien.

Verder werd ons verteld dat mossen determineren niet zo gemakkelijk is omdat ze zo klein zijn. Sommige kenmerken zijn duidelijk zichtbaar maar voor vele anderen is een loep noodzakelijk of is zelfs een microscoop nodig.

Naar mossen kijken met een loep

Tijdens een wandeling in de natuur kijken we meestal alleen naar de bomen planten en bloemen die het meeste om aandacht vragen door hun grootte en kleur. Mos vraagt geen aandacht, één mosje is te klein en een egaal mostapijt gaat meestal op in de omgeving.

In het straatbeeld valt mos wel op door haar kleur die fel afsteekt tegen bijvoorbeeld de stoepstenen waar het tussen groeit. De meeste mensen schenken echter geen aandacht aan mos in het straatbeeld. Ze zijn meer in gedachten verzonken of bezig op hun GSM,... Ik stond er zelf versteld van hoeveel mos er eigenlijk aanwezig is in het straatbeeld; het valt me meer en meer op nu ik er aandacht aan besteed.

Je kan op twee manieren kijken naar mos. Van ver, wanneer je er voorbij wandelt of even blijft stilstaan of van dichtbij. Voor al wie de tijd neemt, neerknielt en met een loep naar mos kijkt verschijnt er een microkosmos van groen, planten en kleine dieren die erin wonen. 

Ik wist niet dat er zoveel soorten mos bestaan. Door van heel dichtbij te kijken begon ik de verschillende soorten op te merken. Het verschil in vorm,... daardoor ging er voor mij een nieuwe wereld open waar ik vol verwondering naar sta te gluren door mijn loep. 

Ik kocht mijn loep jaren geleden.

Ideaal voor determinatie is een inslagloep met een vergroting van 10 X zoals deze loep.